Od roku 1951, kiedy połączono Bielsko i Białą w jeden organizm administracyjny, herb nowego miasta stał się nie lada wyzwaniem. Postanowiono wtedy, że jego znakiem będą dwie tarcze z herbami obu połączonych miast. Nie stworzono jednotarczowego herbu, jak to miało miejsce w przypadku innych połączonych miast, np. Czechowic-Dziedzic. Pierwotne herby obu miast nie wyglądały jednak tak, jak w XX wieku.

 - Pierwszy odcisk pieczęci miejskiej Bielska znany jest dopiero z dokumentu z 1542 roku. Przedstawia ona w stylu gotyckim postać siedzącego na tronie biskupa, św. Mikołaja w szatach pontyfikalnych z pastorałem w ręce, nogi postaci przesłonięte są stylizowaną dwupolową tarczą herbową. W prawym polu tarczy widoczna jest połowa heraldycznego orła z trzema piórami w skrzydle, a w lewym trzy lilie heraldyczne - pisze znany bielski historyk Jerzy Polak.

Tego nie udowodniono

Święty Mikołaj był wtedy patronem miasta i to właśnie pod jego wezwaniem zbudowano pierwszy kościół parafialny. Połowa orła w herbie nawiązuje do Piastów cieszyńskich, ówczesnych właścicieli miasta. Historycy spierają się w kwestii istnienia starszej pieczęci, jeszcze z XIV wieku, kiedy centrum miasta należało do parafii św. Stanisława w Starym Bielsku. Do tej pory jednak tego nie udowodniono.

Wygląd herbu z pierwszej pieczęci miasta potwierdza kafel herbowy znaleziony w 1900 roku w Oświęcimiu. - Pochodzi on najprawdopodobniej z drugiej połowy XV wieku. Przedstawia pół orła z potężnym skrzydłem sięgającym wysokości głowy o trzech wielkich piórach oraz trzy stylizowane lilie z wygiętymi górnymi płatkami. Brakuje już na nim postaci św. Mikołaja - precyzuje Jerzy Polak.

Historycy nie są zgodni w kwestii pochodzenia herbowych lilii. Niektórzy twierdzą, że jest to symbol biskupów wrocławskich. Jednak, co ciekawe, miasto nigdy nie było ich własnością, a najstarszy z zachowanych spisów dziesięcin biskupów z XIV wieku w ogóle Bielska nie wymienia.

Miasto czerwonych róż

 - Być może samorząd Bielska w czasie kryzysu władzy Piastów w XV wieku szukał sojuszu z biskupami wrocławskimi. Dobrym tego przykładem było oddzielenie w 1447 miasta od wsi Stare Bielsko, w której funkcjonował dotąd wspólny kościół parafialny pw. św. Stanisława. Dużą rolę w tym procesie odegrała wrocławska kuria biskupia - tłumaczy historyk.

Biała z kolei stała się miastem dopiero w roku 1723, ale dzięki temu historia jej herbu jest bardziej czytelna. Na oryginalnym dokumencie lokacyjnym znajdował się mały, kolorowy rysunek herbu. Zamiast tarczy, miał okręg rzucony na stylizowany barokowo kartusz z gałązkami w dolnej części, a pięciolistną koroną w górnej. W polu herbowym znajdowały się dwie róże pięciopłatkowe.

 - Róże z tego herbu mogą odsyłać do wielu źródeł, m.in. do herbu starosty lipnickiego Jakuba Zygmunta Rybińskiego, który złożył u króla Augusta II Mocnego wniosek o przywilej lokacyjny Białej. Róże są także charakterystyczną cechą sztuki baroku. Czerwień róż na zielonym tle mogła symbolizować rany Chrystusa. W przeciwieństwie do herbu Bielska, od początku nie próbowano na herbie Białej umieszczać jej patrona, czyli św. Józefa - dodaje Jerzy Polak.

Agnieszka Pollak-Olszowska