Galeria zastąpiła fabryki. Kto pamięta bielską wełnę?
W okresie międzywojennym „bielska wełna” była synonimem doskonałej jakości. Do niedawna Bielsko-Biała funkcjonowało jako drugie po Łodzi centrum polskiego włókiennictwa. Tam, gdzie dziś jest Sfera I działała fabryka wyrobów jutowych „Unia” S.A., a w miejscu Sfery II - fabryki sukna firm Karol Riesenfeld, Landesmann & Kornhaber oraz farbiarnia Gustawa Molendy. W czasach nam współczesnych zakłady włókiennicze zastąpiły galerie handlowe.
Początki bielskiego sukiennictwa sięgają XVI wieku, a bialskiego XVII. - Przez stulecia wełnę przerabiano ręcznie. Prano, a następnie na kołowrotkach przędzono. Tkacze pracowali na oryginalnych, dwuosobowych krosnach. Jedno z nich, z końca XVIII wieku można podziwiać w Domu Tkacza - opowiada Piotr Kenig, bielski historyk.
Pozytywne skutki wojny
Mechanizacja przemysłu włókienniczego przyspieszyła nagle na skutek wojen napoleońskich. - W 1806 roku do naszego miasta zostały sprowadzone pierwsze przędzarki mechaniczne. Dziś można powiedzieć, że jedna taka maszyna zastępowała 16 pań z kołowrotkiem. Minęło 20 lat i pojawiła się pierwsza maszyna parowa. Jej właścicielem był postrzygacz sukna, Jankowski - dodaje historyk.
Od tej chwili w Bielsku i Białej zaczęły powstawać pierwsze fabryki. Często były to domy mieszkalne, które posiadały kotłownie i wysokie kominy. W 1873 roku Bielsko i Biała wraz z okolicami były trzecim co do wielkości ośrodkiem przemysłu tekstylnego w całej monarchii habsburskiej.
Zakłady włókiennicze rozwijały się również po tym, gdy Bielsko i Biała trafiły w granice II Rzeczpospolitej. Bielską wełnę charakteryzowała wysoka jakość. W okresie międzywojennym kilogram produkowanych w naszym regionie tkanin kosztował nawet 25 zł. Tymczasem za bawełnę produkowaną w Łodzi trzeba było zapłacić 13 zł, a za kilogram tkanin z Białegostoku tylko 5 zł. Przedsiębiorstwa nieźle radziły sobie także w czasach PRL. Bielską wełnę kupował cały świat.
Ekspansja produktów z Chin
- Mimo unowocześnienia i rozbudowy przemysłu wełnianego, ostatnia dekada XX wieku przyniosła jego upadek - mówi ze smutkiem Piotr Kenig. Welux, Wega, Bielska Dzianina, Befama - to zakłady, których nazwy młodemu pokoleniu niewiele mówią. Bielską wełnę zabiła gospodarka wolnorynkowa, zastępowanie naturalnych materiałów syntetykami, ale przede wszystkim ekspansja produktów z Chin. W latach 1991-1999 dyrektorzy bielskich zakładów tekstylnych błagali o uregulowania prawne powstrzymujące napływ do Polski taniego towaru z Azji. Efekt - większość zakładów padła.
W codziennym zabieganiu warto więc czasami przystanąć i spojrzeć na Bielsko-Białą z innej perspektywy. Podziwiać ślady wspaniałych zakładów włókienniczych, które napędzały rozwój połączonych w 1951 roku Bielska i Białej. Fragmenty dawnej fabryki podziwiać można w Sferze. W galerii znajdują się oryginalne elementy zabudowy z epoki - historyczne słupy żeliwne.
- Podczas budowy centrum zachowane zostały zabytkowe fasady kamienic przy ul. Cechowej 22 i 24. Budynki te stanowią integralną część galerii. Zachowane zostały także łukowe okna znajdujące się na zachodniej ścianie budynku Sfera I oraz najbardziej stylowa, wschodnia elewacja budynku południowego z podcieniowym bulwarem wzdłuż rzeki. Dzięki takim zabiegom zrewitalizowane zostały historyczne fasady opuszczonych fabryk i innych zabudowań poprzemysłowych w centrum miasta, a całość stworzyła wartościową tkankę miejską - tłumaczy Monika Magner, dyrektor Galerii Sfera.
Anna Szafrańska
Artykuł wyświetlono 11395 razy.
Oceń artykuł:
62 5
Średnia ocena 4.7/5 dla "Galeria zastąpiła fabryki. Kto pamięta bielską wełnę?" bazuje na 67 głosach.
Autor: Anna Szafrańska
Dziennikarka portalu bielsko.biala.pl
REKLAMA
REKLAMA
Zobacz również
Komentarze 44
Małgorzata
W ramch Dep. Restrukturyzacji ówczesnego Banku Przemysłowo-Handlowego jeździliśmy do kilku bardzo mocno zadłużonych wtedy fabryk bielskiej wełny, aby rozpoznać na ile realne jest spłacenie tegoż zadłużenia. Przestarzałe maszyny, zaniedbane hale produkcyjne, kompletnie nie mający pojęcia o działaniu w gospodarce rynkowej zarządy (w jednym z nich dyrektor stał na czele strajku!) - czyli póki centralnie był ukaz "wysyłać do ZSRR", co nie miało nic wspólnego z dzisiejszym rozumieniem sprzedaży, to było OK, ale jak trzeba było zabrać się za samodzielne szukanie klientów i tworzenie atrakcyjnego produktu to kompletny brak kompetencji. Brak wiedzy o zarządzaniu finansowym przy eksporcie za walutę obcą. Przedstawiane plany restrukturyzacyjne bez wizji i pomysłu jak wyjść z kryzysu, czyli 50 stron opisu bardziej o teraźniejszości niż wizji przyszłości. To było skazane na klęskę. W Polsce na początku lat 90-tych nie było takich kompetencji, ponieważ nawet nie istniały odpowiednie kierunki studiów kształcące taką kadrę. Inwestycje zagraniczne lub import know-how lub zatrudnienie konsultantów z zachodu Europy, którzy na tym się znali mogło być szansą. Tak, PPPW popularnie zwany popiwkiem był bardzo obciążający dla przedsiębiorstw, jednak bez zastrzyku kapitału (nieistniejącego wówczas w Polsce) i know-how były skazane na niepowodzenie i tak. Przedsiębiorstwo jest warte tyle co posiadane aktywa i potencjał generowania sprzedaży & rozwoju. Jeśli te wartości są niskie to i cena niska. Na co komu zestaw starych maszyn i beznadziejny zarząd? To tylko skarbonka. Takie nieefektywne ekonomicznie relikty istnieją jeszcze gdzieniegdzie do dzisiaj, w które państwo pompuje (nasze) pieniądze, aby utrzymać elektorat.
polka
No cóż, plan Balcerowicza był prosty wszystko sprzedać, zniszczyć, wprowadzić obcy kapitał, nabijać swoją kiesę.
Bogusia
A było jeszcze co kraść, trzeba było ratować kraj zdobyć obcy kapitał, żeby nad nie zaorali.
smutna prawda
Za komuny, gdy maszerowały pochody 1-szo majowe, to niesiono zawsze transparent - Bielsko-Biała miasto 100 przemysłów. Dzisiaj nie został po tym nawet ślad, solidaruchy wszystko albo rozsprzedały za bezcen albo zniszczyły.
west
Najgorsze w tym wszystkim ze pracownicy zostali zwolnieni i panstwo ich olalo,a wysysajacych budzet panstwa gornikow nagrodzilo wysokimi odprawami i emeryturami
nie idiota
Galerie zniszczyły najpiekniesze miejsca w bielsku male sklepiki kawiarenki 11 listopada to dzisiaj banki i zlodziejskie parabanki galerie to tlumy chodzacych bez sensu tam i zpowrotem otumanionych glosna muzyka stadem ciekawe ilu dzisiaj skoczy do bialki z zalu ze zamkniętea tak naprawde to zal mi tych baranów spedzajacych tam niedziele
Ggggggggg
I tak Włodarze zezwalając na budowę marketu zniszczyli tętniący kiedyś życiem drobny handel i gastronomię w centrum miasta.teraz centrum jest wymarłe a miasto smutne
bielszczuch
Moja prababka, rocznik 1913 pracowała w zakładzie przy dzisiejszej 1 Maja, niestety nie znam nazwy tej fabryki. To zdaje się najwyższy budynek przy tej ulicy, w okolicy dzisiejszego RudeBoya. Opowiadała, że , wraz z koleżanką była jedyną Polką w zakładzie i tam właśnie nauczyła się biegle niemieckiego. O pracę we włókiennictwie było trudno, liczyły się znajomosci .Przed wojną, praca we włókienictwie, pozwalała się nawet dorobić - babka opowiadała mi, że w latach 20-tych kupiła radio, ktore wzbudziło taką sensację we wsi, że niektórzy rzucali weń kamieniami (dziadkowie stawiali je w oknie, by się "pochwalić") w drodze z kościoła, gdyż myśleli, że w drewniany pudełku "siedzi diabeł". Wraz z pradziadkiem planowali też kupno samochodu, starania te przerwał konflikt w 1938 r.Poza tym @Dominik bielskie wyroby słynęły z jakości, mozna było zmodernizować ofertę, amiast wszystko wyprzedawać za bezcen
........
bielszczuch - czytaj ze zrozumieniem, nie rozmawiamy o czasach PRL tylko o dwudziestoleciu międzywojennym i twojej prababce, która na pewno była wspaniałą, pracowitą osoba, tylko że ja poddaję w wątpliwość, to co napisałeś o radiu i samochodzie, bo to zwyczajnie nie trzyma się kupy, albo ty mocno podkolorowałeś, albo bezkrytycznie bierzesz to co opowiadała ci prababcia lub też babcia , jak mniemam osoba w podeszłym wieku, czyli prawdopodobnie mająca już problem z rozróżnianiem tego co rzeczywiste od tego co jej się wydaje rzeczywistym.
bielszczuch
Do "..." - oczywiście tak było ;) Mam trochę zdjęć które zamierzam wrzucić na Beskidię, pamiątek, o rodzinie wspomina Józef Stec w swoich ksiązkach np. przy okazji akcji wysiedleńczej. Do wszystkiego doszła własną cięzką pracą, oszczędnością i uczciwością, miała tylko tyle od losu, że była jedynaczką z bogatej rodziny - jej rodzice prowadzili wyszynk wódki w szklanych butelkach. I trudno w to wszystko uwierzyć, bo wciąż pokutuje komunistyczne myslenie - "czy się stoi, czy się leży dwa tysiące sie należy". Własnie za Gomułki, była ciągana po sądach za to że np. kupiła nowy komplet mebli, za pieniądze z produkcji watoliny. P.S a maszyna do watoliny stoi, rozłozona i kurzy się w piwnicy, być może oddamy ją do muzeum ;)
.......
to ta twoja prababcia przed wojną chyba to musiała być w tej fabryce co najmniej kierownikiem, skoro planowała z pradziadkiem kupno samochodu, dawno nie czytałem takiego steku bzdur, idealizującego Polskę sanacyjną. Ta twoja babcia jak kupowała to radio w latach 20 to jeszcze nie miała szans się urodzić ( skoro prababcia jest rocznik 1913), no chyba że chodzi o prababcię ale nawet w roku 1929 ( czyli na koniec lat dwudziestych) miała 16 lat i już ją było stać na radio. Drogi bielszczuchu jak zmyślasz to przynajmniej staraj się to uprawdopodobnić , bo nawet jako autor SF kariery nie zrobisz.
Bbb
Nie mylmy zakładów z lat 20-30 z patologią PRLu ( brak inwestycji, niedbalswo, wieloletnie źle zarządzanie jak i cały prl , w końcu totalne zaniedbanie systemowe, nie rentowność i upadek bez ( i tak już nie opłacalnej ) pomocy rządu. W sumie jakby tak samo skończyło górnictwo stocznie i reszta nie rentownych zakładów było by tylko lepiej dla ogółu. A ratować to mieli 30lat wcześniej. No cóż do tego trzeba dobrej klasy zarządzającej która padła w 1939
bielszczuch
Moja babcia pracowała w bielskim przemyśle wełnianym od lat 30. do końca lat 80-tych, od szesnastego do siedemidziesiątego ósmego roku życia. Przed wojną dojeżdżała codziennie do pracy na rowerze z Buczkowic i tak należała do tych szęściarzy, którzy rower mieli, bo cała rezta chodziła do pracy na piechotę, albo dojeżdżała pociągiem z Wilkowic. Po wojnie, po odpływie kadry niemieckiej, szkoliła szwaczki w Bielskiej Szkole Przemysłowej, a po pracy w zakładzie produkowała chałupniczo watolinę. Zawsze powtarzała, że nigdy nie doszłoby do upadku bielskiego przemysłu gdyby fabrykami dalej zarządzali Niemcy i Żydzi i mówiła to jako polska patriotka, ktora za odmowę podpisania volkslisty została wyrzucona z domu. To miasto jest tylko cieniem tego, czym było jeszcze nawet 20 lat temu, gdy odebrali nam województwo, nie mówiąc już o upadku przemysłu. Przejdzicie się i zobaczcie - miasto, które słynęło z czystości i nowoczesności - a dookoła ruiny, fawele i brud
Janina Christie
A moze pracowala u Brylla? To ja, wnuczka Waltera Brull
Dominik
Bielskie włókiennictwo nie mogło konkurować z Bangladeszem i dziećmi pracującymi za dolara dziennie, Babcia była w błędzie.
mądrala
Ciekawe kto minusuje nasze opinie? Małolaty? Nie sądzę.
BacaBielski
Małolaty owszem , również . Jednak tych ""nowobogackich"" błąkających się bez celu po obydwu Sferach nie brakuje .
mądrala
Szkoda jeszcze naszego województwa, które powinno zostać, ale Buzek i jego ekipa zadecydowali inaczej. Teraz mamy rządy Katowic, dla nas to taki sam zaszczyt jakby Bielskiem-Biała rządził PIS.
Simon
Nie martwcie się będzie sfera 3 na miejscu obecnego Lenko.. Ludzie wtedy już całkiem zgłupną bo nie będą wiedzieli gdzie iść bo będzie taki wybór... Stajemy się coraz bardziej społeczeństwem ludzi nieudolnych i bez mózgich ...
mądrala
100% racji. Galerii powinno być tyle, że jak wyjdziesz z domu 1 stycznia to wracasz 1 stycznia rok później. Wtedy ludzie byli by heapy :)))) Nie ma znaczenia, że w każdej galerii jest to samo. Jeszcze trochę lat minie zanim wyrośnie pokolenie nohiperów :)))
tamta
pamietam kiedy w bb funkcjonowalo 17 zakladow wlokienniczych, jako uczennica jednej ze szkol roznosilam czasem poczte do kadr tych zakladow, wszedzie wrzala praca.....krosna huczaly na pol ulicy bylo slychac.....porobilo sie....ehhh
anna
no i dzieki bogu...bo zapomniałaś dodać że w rajtuzkach wypranych i IXI chodziłaś.....
Ramoneska
My Polacy potrafimy sie zachwycać cudzym wszystko co najlepsze jest made in china a tak naprawde to w siciówkach nie ma nic godnego uwagi wydajemy pieniądze na siłę byle tylko mieć ...
Lorenzo
Sfera, Gemini i inne centra handlowe to rak, który wysysa życie z tego miasta. Dodając do tego przerzuty w formie dyskontów, daje to obraz umierającego organizmu.
bielszcz
A pewnie sam latasz po tych galeriach, obstawiam ,że właśnie wróciłeś z Gemini czy Biedronki z pełnymi zakupami bo jutro zakaz handlu. Chyba lepsza galeria handlowa, niż pofabryczna rudera gdzie zbierał się klub meli i żuli.
hjh
rozumiem, że wolałbyś fabryki w centrum miasta ? one na pewno dodały by życia...nikt nikogo nie zmusza do zaglądania do galerii handlowych
......
tak jakby w innych miastach nie było galerii i dyskontów
100%BB
@Turysto ale ty jesteś "mądry" madrości prawisz po blisko 30 latach od zmian ustrojowych jakie zaszły w Polsce.Powiadam tobie gościu 25 lat temu liczyło się aby ludzie po kontrolowanym upadku przemysłu, mieli możliwości aby pracować. Liczyło się to aby przeżyć i żeby ponad 120 tys ludzi którzy na przełomie lat 1955-80 przyjechali do Bielska-Białej za chlebem żeby mogli funkcjonować a praca to podstawa w dzisiejszych czasach. Tam gdzie nie ma pracy jest dramat wyludniania się miejscowości tzw. problem bazy podatkowej którą stanowią mieszkańcy to o czym przekonują się takie miasta jak Łódź, Wałbrzych, cały Górny Sląsk niemal.
Powtarzam 30-20 lat temu myślało się o tym żeby była praca, możliwość egzystowania i podatki do kasy miasta. A mądrości trzeba odłożyc na półkę bowiem każdy mądruje kto w przeszłości nie musiał podejmować kluczowych i strategicznych decyzji jak zapewnić ludziom pracę i pieniądze żeby jakoś się żyło po tych zmianach. Coś za coś.
turysta
@100%BB - Wybacz ale w tym temacie sadzisz głodne farmazony bo co ma piernik do wiatraka ? A konkretnie jaki zwiazek ma upadek przemysłu do budowy galerii handlowej Sfera ? Brak logiki !!! Niegdyś pokrewnym odpowiednikiem 2 polskich miast BB i Wałbrzycha był węgierski Miszkolc ( stopień uprzemysłowienia i zaludnienia ) Po tranformacji ustrojowej która również obejmowała Węgry jedż prosze do Miszkolca i zobacz jak obecnie wygląda miasto w którym również zlikwidowano lub zredukowano szereg przedsiębiorstw. Węgrzy uporali się z polityką przekształceń własnościowych ale nie niszczono dawnych zabytkowych obiektów zaś pofabryczne tereny bardzo mądrze i praktycznie zostały zagospodarowane.
100%BB
To były umowy międzynarodowe po zmianie ustroju, przecież przemysł upadł niemal natychmiast!Panu Bogu dziękować że Bielsko-Biała wyszło z tego obronną ręką, że nie podzieliliśmy losu: Łodzi, Bytomia, Zabrza, Wałbrzycha i innych wielu miast w Polsce, które po 89 roku do dzisiaj klepią biedę.
Turysta
W opinii wielu mieszkańców a także turystów odwiedzających nasze miasto galeria SFERA I i Sfera II to największy bubel architektoniczny w BB. Z lotu ptaka i nie tylko wygląda jak długi mur dzielący miasto wzdłuż rzeki na 2 części. Nie bez powodu kojarzy się z dawnym murem w Berlinie i dlatego cały obiekt handlowy zyskał nazwę BerlinerLoft. Po likwidacji dawnych zakładów włokienniczych można było pozostawić dawne wolno stojące i zabytkowe budynki z wydzieleniem zielonych ogrodów czy skwerów a'la bulwary.
wojtpon
A w mojej opinii popartej oceną młodzieży włoskiej i mojej młodzieży -Sfera to bardzo fajnie zaprojektowany obiekt handlowy cieszący sie niesłabnącym zainteresowaniem. Młodzież z Włoch z okolic bodaj Florencji twierdziła ,że nasza Sfera bije na głowę centrum handlowe we Florencji. Na poparcie tej tezy młodzież włoska spędzała tam całe dnie i wieczory. Moim zdaniem pomysł na stworzenie w jednym miejscu wielu markowych sklepików jest znakomity. Również pod kątem ekonomicznym i ekologicznym ( niskie nakłady na ogrzewanie i ochronę), Mi się to podoba. Możemy się tym pochwalić. Poza wszystkim ogromnie się cieszę że wreszcie podążamy za wolną Europą w kwestii niedziel bez handlu. Nareszcie rodzina może spędzić czas z sobą.
arb
One własnie tak stały przez lat conajmniej 5 wyglądały prze cudnie.A poza tym prywatny właściciel miałby zostawić to tak samopas żeby nie zarabialo?Nonsens.
Paw
A dlaczego padło wszystko? Nie nie przez "onych" to nie oni wykończyli zakłady to WY sami MY. Kupić bluzkę za 50zł coś ty głupi na giełdzie Koreańczycy sprzedają swoje ładniejsze po 10zł i tak ziarnko do ziarnka nagle nie było komu sprzedać dużo droższych produktów i...pupa. dalej tak robimy! Ja tam często wolę wybrać droższy produkt jesli mam pewność że jest polski lub poprostu zrobić zakupy w małym prywatnym sklepie niźli w zachodnim markecie.
Onp
Sss a co innego paw napisał? Ludziska zachlysneli się "zachodem" a zanim zrozumieli że to wcale nie takie cacy ( nie wszystko) polskich firm już nie było
pod rozwagę
widzisz koleżanka kupuje na Aliexpress ciuchy dla siebie i syna .........
Piotrek
Popieram, gdyby obie zakupy zawsze myślę kto na tym zarobi in staram się tak kupować żeby to byli nasi.Oczywiście nie zawsze się da a tak po prawdzie to jest ciężki temat. Ale co ja zmieniłem u siebie to pieczywo kupuje w piekarni na osiedlu,wędliny i warzywa-owoce na rynku w lipniku a resztę spożywać w sklepach spolem tak ze w marketach raczej nie bywam. Wychodzi może trochę drożej ale towar jest lepszej jakości i zyskują nasi a nie np jakas rodzina w Portugalii która jest właścicielem biedry.
sss
wiesz dlaczego padło ? bo z zachodu przyjechał towar, którego ludzie pragnęli...ładniejszy, lepszy, ludzie chcieli mieć to co miała cała europa
Paw
Diora padała UNITRA padła Romet padł.... Wina Olszewskiego! Wina Balcerowicza! Ale wiesz kupiłem sobie nowe hifi z Sony! Japońskie super. Rower chiński , marketu bo tańszy albo używany "nowoczesny górski" z zachodu, nie chce rometa!
Zachłyśnięcie się światem i mentalny wstyd - bo inne to lepsze niż nasze, nasze zawsze było tamto zawsze sie tylko marzyło. Każdy chciał się pokazać że ma lepsze, zachodnie ( wprost z chin ) równia pochyla w dół. Bezrobocie więc szukanie tańszych produktów, większą sprzedaż importowanego chłamu = jesCze większe bezrobocie w kraju. i ojej jaki ten rząd zły był.
dddbb
"Zachowane zostały także łukowe okna znajdujące się na zachodniej ścianie budynku Sfera I oraz najbardziej stylowa, wschodnia elewacja budynku południowego z podcieniowym bulwarem wzdłuż rzeki." Szanowna Pani Dyrektor! Ta wschodnia ściana nie została zachowana, tylko "niechcący" zburzona i zbudowana na nowo - niekoniecznie z dokładnym odwzorowaniem...
BBBB
cytat:"po tym, gdy Bielsko i Biała trafiły w granice II Rzeczpospolitej" ? Biała powróciła w granice Polski po rozbiorach, Bielsko wróciło po zdradzie Polski przez książąt śląskich z 1327 roku, kiedy to złożyli hołd lenny królowi Czech.
Klauzula informacyjna ›