Wydawane przez Tadeusza Kościuszkę „UNIWERSAŁY” podczas insurekcji kościuszkowskiej były ważnymi źródłami prawa. Chcąc pozyskać chłopów do powstania przyznawał im zmniejszenie pańszczyzny, nieusuwalność z ziemi oraz wolność osobistą. Kościuszko patrzył jednak szerzej na problemy społeczne, dostrzegał także obskurantyzm kleru i jego negatywny wpływ na wychowanie młodzieży. Jego przesłanie na temat stosunku państwa do Kościoła katolickiego, pochodzące z 1815 roku, jest dyskretnie przemilczane, bo do dzisiaj niewygodne, zarówno dla sprawujących władzę, jak i ludzi Kościoła.
W jednym z memoriałów, Tadeusz Kościuszko m. in. powiedział: cyt. „Kościół winien być oddzielony od państwa, nie wolno mu zajmować się kształceniem młodzieży. Naród powinien być panem własnego losu i jego prawa powinny być nadrzędne wobec praw kościoła. Żadna religia nie może im przeczyć odwołując się do prawa boskiego, przeciwnie, każda religia powinna być posłuszna prawom ustanowionym przez naród”.
