Przed 80 laty

13 IV 1933 r. w Bielsku urodziła się Ewa Chojecka ? prof. dr hab. historii sztuki, absolwentka UJ (1955). W latach 1978-2003 kierowała Zakładem Historii Sztuki UŚ.

28 IV 1933 r. urodziła się Anna Dyaczyńska-Herman ? prof. medycyny Śl. AM, kierow. Katedry i Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii, autorka ok. 150 prac naukowych.

10 V 1933 r. w Wiedniu zm. Selma Kurz (ur. w 1874 r. w Białej) ? śpiewaczka operowa, kochanka Gustawa Mahlera. Była najbardziej znaną primadonną w Cesarstwie Austro-Węgierskim, jedną z bohaterek powieści Kazimiery Alberti ?Ghetto potępione?.

4 VI 1933 r. otwarto w Skoczowie stadion (główną część największego przed wojną na Śląsku Cieszyńskim kompleksu sportowego), który nosi obecnie imię Rudolfa Kukucza.

5 VII 1933 r. w Bielsku urodził się Tomasz Manfred Bruell (zm. 1 III 2011 r. w Cieszynie) ? ks. ewangelicki, którego ojcem chrzestnym był Tomasz Mann ? przyjaciel ojca ? Oswalda Brülla (autora biografii pisarza). O rodzinie Bruellów piszemy szerzej wewnątrz numeru.

13 VII 1933 r. w Nowej Wsi (obecnie Wirek) urodził się Tadeusz Kocyba (zm. 27 III 2007 r. w Bielsku-Białej) ? kompozytor, dyrygent, pedagog, nauczyciel akademicki, działacz kultury, autor muzyki do 160 filmów animowanych. Mąż Haliny Gocyły-Kocyby.

15 X 1933 r. w Woli Sernickiej urodziła się Halina Gocyła-Kocyba (zm. 28 I 2011 r.

w Bielsku-Białej) ? artystka, twórczyni pięknych gobelinów, zwana Sizalową Wróżką. Żona Tadeusza Kocyby. O rodzinie Kocybów piszemy wewnątrz numeru.

4 X 1933 r. w Grodnie urodził się Leszek Mech (zm. 25 VII 2004 r. w Toronto) ? poeta, prozaik, dziennikarz, scenarzysta filmów animowanych. Był współtwórcą scenariuszy ok. 300 filmów animowanych, m. in. z Bolkiem i Lolkiem w rolach głównych.  

22 X 1933 r. w Bielsku-Białej urodził się Alojzy Oborny ? historyk sztuki, absolwent UJ. Był dyr. Muzeum w Raciborzu, a także wieloletnim dyr. Muzeum Narodowego w Kielcach.   

11 XI 1933 r. w Czechowicach-Dziedzicach urodził się Stanisław Janicki ? dziennikarz, scenarzysta, pisarz, krytyk filmowy, historyk kina, reżyser. Był twórcą cyklicznego, najdłużej nadawanego programu filmowego w historii TVP (od 1967 do 1999 r.) ?W starym kinie?.

W 1933 r. w Bielsku urodził się Shlomo Avineri ? żydowski politolog i filozof, dyrektor Instytutu Studiów Europejskich na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie.

W 1933 r. w Bielsku-Białej urodził się Uri Jerzy Huppert ? prawnik, pisarz, dziennikarz i działacz polityczny.

W 1933 r. w Cieszynie urodził się Władysław Sosna ? inż. mechanik, nauczyciel, publicysta, działacz PTTK, Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, prezes oddziału Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, autor przewodników po ziemi cieszyńskiej.

28 IX 1933 r. w Lipowej urodził się Józef Byrdy ? reżyser filmów animowanych. Zrealizował ok. 50 filmów w bielskim SFR.

 

75 lat temu

8 I 1938 r. w Krakowie urodziła się Czesława Pszczolińska-Burczak ? długoletnia aktorka Teatru Polskiego i kierowniczka Urzędu Stanu Cywilnego w Bielsku-Białej.

13 II 1938 r. w Bielsku-Białej urodził się Mieczysław Pawełkiewicz (zm. 3 XII 2007 tamże) ? saneczkarz, olimpijczyk, wicemistrz świata w jedynkach (1965) i dwójkach ? w parze z Edwardem Fenderem (1963).

30 III 1938 r. w Gilowicach urodził się Tadeusz Rakoczy ? od 1992 r. biskup diecezjalny bielsko-żywiecki. W 2009 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa ATH w Bielsku-Białej.

24 IV 1938 r. w Cieszynie urodziła się Zuzanna Kawulok ? koniakowska animatorka życia społeczno-kulturalnego, gawędziarka, multiinstrumentalistka, pedagog, esperantystka.

28 IV 1938 r. w Skoczowie urodził się Andrzej Janicki ? muzyk, prof. i prorektor AM w Katowicach, kierownik Katedry Instrumentów Dętych, pierwszy klarnecista WOSPRiTV. 
11 V 1938 r. w Pszczynie urodził się Stanisław Gazda ? kolarz, zawodnik Startu Bielsko-Biała. Zwycięzca Tour de Pologne w 1963 r. Na IO w Rzymie w 1960 r. zajął szóstą lokatę.

26 VI 1938 r. w Skoczowie urodził się Władysław Żydlik ? śpiewak (baryton), artysta scen szczecińskich, pedagog.

21 VII 1938 r. w Cięcinie urodziła się Anna Ficoń ? ludowa rzeźbiarka i malarka na szkle mieszkająca w Bystrej w gm. Radziechowy-Wieprz. 

1 IX 1938 r. we Lwowie urodził się Zdzisław Hryniewiecki (zm. 17 XI 1981 r. w Bielsku-Białej) ? zawodnik BBTS Bielsko-Biała, reprezentant Polski w skokach narciarskich.

15 X 1938 r. zm. w Bystrej Śląskiej Tadeusz Reger (ur. 12 IV 1872 r. w Nowym Jorku) ?działacz socjalistyczny poseł do parlamentu Rzeszy i na Sejm II RP (1919-1935), prezes Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. O Radzie szerzej piszemy wewnątrz numeru.

20 X 1938 r. zm. w Katowicach Eduard Pant (ur. 28 I 1887 r. w Ostrawie-Witkowicach) ? dr filozofii, germanista, nauczyciel, działacz mniejszości niemieckiej, wiceburmistrz Bielska.

18 XI 1938 r. w Witkowicach k. Kęt zm. Stanisław Łazarski (ur. 29 XI 1849 r. w Jeleśni, spoczywa na cmentarzu w Białej) ? dr filozofii (UJ) i prawa po studiach w Wiedniu i Grazu, prowadził w Białej kancelarię. Poseł na Galicyjski Sejm Krajowy we Lwowie.

W 1938 r. w Cieszynie urodziła się Stefania Bojda z d. Golec ? plastyczka, nauczycielka, autorka (z bratem Józefem Golcem) ?Słownika biograficznego ziemi cieszyńskiej?.

 

Przed 70 laty

3 I 1943 r. w Skoczowie urodził się Piotr Józef Konderla ? prof. Politechniki Wrocławskiej, absolwent Technikum Budowlanego w Cieszynie. Specjalizuje się w budownictwie, mechanice budowli i wytrzymałości materiałów.

17 I 1943 r. w KL Auschwitz zginął Zbigniew Boryczka (ur. 19 X 1924 r. w Białej) ? harcerz, członek ZWZ-AK, aresztowany wskutek donosu 16 X 1942 r.

22 I 1943 r. w Bielsku-Białej urodził się Bogusław Kierc ? poeta, aktor, reżyser, scenograf, plastyk, krytyk i historyk literatury, pedagog, redaktor, absolwent bielskiego PLSP i krakowskiej PWST, artysta scen wrocławskich i nauczyciel akademicki tamtejszych uczelni artystycznych. 

4 II 1943 r. zm. w Katowicach Karol Junga (ur. 28 X 1887 r. w Żukowie Górnym na Śląsku Cieszyńskim) ? działacz społeczny i narodowy, redaktor, publicysta, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy II RP (1919-22) oraz Sejm Krajowy na Morawach (1929-38). Represjonowany przez hitlerowców.

27 II 1943 r. w Okrajniku urodził się Józef Mrózek (zginął tragicznie 15 V 1992 r.) ? ekonomista, działacz sportowy, budowniczy boiska piłkarskiego w Gilowicach.

4 III 1943 r. w Smorgoniach na Wileńszczyźnie urodził się Kazimierz Wilczyński (zm. 18 VIII 1988 r. w Bielsku-Białej) ? malarz i grafik. Po ukończeniu w 1968 r. studiów w PWSSP w Łodzi przybył do Bielska-Białej. Dał się poznać nie tylko jako znakomity artysta, ale i wspaniały człowiek.

14 IV 1943 r. pod ścianą śmierci w KL Auschwitz rozstrzelano Kazimierza Barona ps. Konrad (ur. 27 X 1912 r. w Pietrzykowicach) ? agronoma, porucznika WP, żołnierza ZWZ-AK, pierwszego dowódcę Tajnej Organizacji Narodowej w Łodygowicach.

15 V 1943 r. w Beaune-la-Rolande we Francji zm. Erwin Vogl znany jako Ralph Erwin (ur. 31 X 1906 r. w Bielsku) ? austriacki kompozytor muzyki rozrywkowej i filmowej, autor słynnego przeboju ?Całuję twoją dłoń, madame? z polskim tekstem Andrzeja Własta (1929).                   

6 IV 1943 r. w Bielsku-Białej urodziła się Hildegarda Filas-Gutkowska (zm. tamże 5 VII 2012 r.) ? animatorka kultury, poetka, autorka opowiadań. Piszemy o niej wewnątrz numeru.

20 V 1943 r. urodził się w Koniakowie Erwin Fiedor (zm. 14 II 2012 r. tamże) ? narciarz. Wielokrotny mistrz Polski. Brał udział w IO w Innsbrucku (1964) i w Grenoble (1968).

8 VII 1943 r. w Bielsku urodził się Edward Fender ? saneczkarz, olimpijczyk, w latach 1960-81 złoty medalista mistrzostw Polski w jedynkach i dwójkach, srebrny medalista mistrzostw świata (w parze z Mieczysławem Pawełkiewiczem w 1963 r.).

2 VI 1943 r. rozstrzelano w Oświęcimiu Józefa Namysłowskiego (ur. 2 II 1892 r. w Żywcu) ? pedagoga, działacza Towarzystwa Szkoły Ludowej, organizatora ZWZ na Żywiecczyźnie.

8 VII 1943 r. w Mauthausen-Gusen zm. Stanisław Loranc (ur. 12 XI 1912 r. w Łodygowicach) ? kolejarz, absolwent Gimnazjum i Liceum w Białej oraz Instytutu Administracyjno-Gospodarczego, podejrzany o udział w sabotażu zginął w obozie.

17 IX 1943 r. w Kolbuszowej urodził się Edward Margański ? inżynier, konstruktor lotniczy, wynalazca, pilot, producent szybowców, konstruktor samolotów. 

21 IX 1943 r. w Krakowie urodził się Andrzej Buś (zm. 2 IX 2003 r. w Witanowicach) ? związany z ziemią wadowicką biolog i bibliotekarz, animator kultury, w czasach woj. bielskiego publikował w Informatorze Kulturalnym Woj. Bielskiego, Podbeskidziu i Kronice.

21 X 1943 r. w Katowicach urodziła się Irena Joanna Wosatka ? aktorka (od 1967 r.) Teatru Lalek Banialuka, animatorka kultury.

22 X 1943 r. w Straconce urodziła się Urszula Bogumiła Dudziak-Urbaniak ? światowej sławy wokalistka jazzowa i kompozytorka. Szerzej piszemy o niej wewnątrz numeru.

29 XI 1943 r. w KL Auschwitz hitlerowcy rozstrzelali Władysława Wita Michejdę (ur. 18 IX 1896 r. w Olbrachcicach) ? dra praw, adwokata, kpt. WP, który wraz z innymi oficerami dokonał przewrotu niepodległościowego w Cieszynie (1918). Był obrońcą Lwowa, walczył w I powstaniu śląskim. Działał w ZWZ-AK.

30 XI 1943 r. w Stryju urodził się Jacek Leo Grabowski ? artysta, absolwent Wydziału Architektury Wnętrz PWSSP we Wrocławiu, od 1950 r. związany z Bielskiem-Białą.

W 1943 r. hitlerowcy zamordowali w katowickim więzieniu Pawła Musioła (ur. w 1905 r. w Lesznej Górnej) ? dra filologii polskiej, pisarza, wydawcę, współtwórcę Tajnej Organizacji Wojskowej i Związku Walki Zbrojnej (inspektora Inspektoratu Cieszyńskiego i Bielskiego).