Artur Kasprzykowski

 

Diecezja łącząca miasta

 

To była ostatnia administracyjna pamiątka po czasach, gdy Bielsko i Biała stanowiły dwa odrębne, znacznie różniące się miasta. Połączono je w 1951 r., ale jeszcze ponad 40 lat płynąca przez miasto Biała była granicą dwóch odrębnych organizmów kościelnych: archidiecezji krakowskiej i diecezji katowickiej.

Bulla papieża Jana Pawła II ?Totus Tuus Poloniae populus?, ogłoszona 25 marca 1992 r., w znaczący sposób reorganizowała strukturę Kościoła katolickiego w Polsce. Realizowała zasadę przybliżania biskupów do wiernych. Do tej pory w Polsce istniało pięć archidiecezji i 19 diecezji. Papieska bulla z 1992 r. osiem dotychczasowych diecezji podnosiła do rangi archidiecezji, a poza tym powoływała do istnienia aż 13 nowych diecezji. Wśród nich była diecezja bielsko-żywiecka, utworzona z części obszarów archidiecezji krakowskiej i diecezji katowickiej. Od Krakowa odłączone zostały dekanaty andrychowski, bialski, kęcki, oświęcimski i dwa żywieckie (łącznie 114 parafii). Z diecezji katowickiej włączono do nowej diecezji dekanaty cieszyński, czechowicki, istebniański, skoczowski, strumieński i wiślański, a także dwa dekanaty bielskie ? łącznie były to 84 parafie. Nowa diecezja została włączona do kościelnej Metropolii Krakowskiej. Warto zauważyć, że diecezja bielsko-żywiecka objęła swym zasięgiem znakomitą większość ustanowionego w 1975 r. województwa bielskiego. Poza granicami diecezji został jedynie Ślemień na Żywiecczyźnie, ziemia suska i makowska oraz większość ziemi wadowickiej na czele z rodzinnym miastem Karola Wojtyły oraz Kalwarią Zebrzydowską. Doszło za to kilka miejscowości z ówczesnego województwa katowickiego ? Czechowice-Dziedzice i Brzeszcze z okolicznymi wsiami, a także Zebrzydowice, Kończyce Małe i Marklowice Górne na Śląsku Cieszyńskim. Nowa diecezja zajmowała obszar około 3000 km2, na którym mieszkało 810 tysięcy osób (dla porównania województwo bielskie miało obszar 3704 km2 i liczyło wówczas około 905 tys. mieszkańców). Według kościelnych danych na terenie diecezji bielsko-żywieckiej w chwili jej utworzenia mieszkało nieco ponad 731 tys. katolików. W tutejszych parafiach pracowało 372 księży diecezjalnych i 33 zakonnych.

Równocześnie z erygowaniem diecezji bielsko-żywieckiej papież mianował jej pierwszego ordynariusza. Został nim pochodzący z Gilowic koło Żywca 54-letni wówczas ks. prałat Tadeusz Rakoczy, bliski współpracownik Jana Pawła II, pracujący dotąd w watykańskim Sekretariacie Stanu. Przyjął on święcenia biskupie 26 kwietnia 1992 r. w bazylice św. Piotra w Watykanie. Biskupem pomocniczym w nowej diecezji został mianowany 59-letni bp Janusz Zimniak, pełniący od 1980 r. podobną funkcję w diecezji katowickiej.

Równolegle z powołaniem przez papieża Jana Pawła II diecezji bielsko-żywieckiej nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk wyznaczył na jej patronów świętych Maksymiliana Kolbego i Jana Kantego oraz błogosławionego Jana Sarkandra (ogłoszonego świętym trzy lata później). Decyzja ta została w 1993 r. formalnie zatwierdzona przez Ojca Świętego.

Papieska bulla na stolicę nowej diecezji wyznaczała Bielsko-Białą, a katedrą ustanawiała tutejszy kościół pw. św. Mikołaja. Równocześnie żywiecki kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny został podniesiony do rangi biskupiej konkatedry. Warto nadmienić, że te znaczące gesty Kościoła wobec Żywca, przejawiające się zarówno w nazwie diecezji i ustanowieniu konkatedry, jak również miejscu urodzenia pierwszego biskupa, wywołały głosy niezadowolenia na ziemi cieszyńskiej, której mieszkańcy mogli poczuć się marginalizowani. Pojawiły się nawet głosy apelujące o powrót do tradycji i ustanowienie w Cieszynie wikariatu generalnego, stanowiącego coś w rodzaju biskupiej filii. Z biegiem czasu, między innymi dzięki rozważnej polityce władz diecezji bielsko-żywieckiej, unikających faworyzowania jakiejkolwiek części lokalnego Kościoła, te krytyczne głosy niemal całkowicie zaniknęły.

Ingres biskupa Tadeusza Rakoczego do katedry pw. św. Mikołaja w Bielsku-Białej, czyli jego kanoniczne, uroczyste objęcie urzędu ordynariusza diecezji bielsko-żywieckiej, odbył się 9 maja 1992 r. Trzy tygodnie później odbyła się podobna uroczystość w żywieckiej konkatedrze. Pierwsze decyzje nowego ordynariusza dotyczyły powołania zarządu nowej kurii diecezjalnej. Kanclerzem kurii został ks. prałat Stanisław Dadak, a notariuszem ks. Krzysztof Ryszka (od 2003 r. funkcję tę pełni ks. dr Stanisław Lubaszka). Funkcję dyrektora Wydziału Duszpasterstwa Ogólnego objął ks. prałat Władysław Fidelus, a Wydziału Gospodarczo-Finansowego ks. Emil Mroczek (obecnie funkcję diecezjalnego ekonoma pełni ks. prałat Stanisław Czernik). Pierwszą siedzibą kurii diecezjalnej były dawne salki katechetyczne przy kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Po kilku latach biura kurii zostały przeniesione do nowego gmachu przy ul. Żeromskiego, gdzie znalazł swą siedzibę także Instytut Teologiczny im. św. Jana Kantego, powołany do istnienia w czerwcu 1994 r. Obok od 2005 r. funkcjonuje diecezjalny Dom Księży Emerytów im. Jana Pawła II. Równolegle z organizacją kurii biskup ordynariusz przeprowadził pierwsze zmiany w strukturze administracyjnej diecezji. W sierpniu 1992 r. zmieniono granice dotychczasowych dekanatów, co łączyło się z powstaniem nowych. Od tego momentu w diecezji było 20 dekanatów, które skupiały 198 parafii.

Najważniejszym wydarzeniem w 20-letniej historii diecezji była wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II 22 maja 1995 r. przy okazji kanonizacji św. Jana Sarkandra, która odbyła się dzień wcześniej w Ołomuńcu. Była to jedyna nieoficjalna wizyta Ojca Świętego w Polsce i przy tym także najkrótsza, trwająca zaledwie nieco ponad 10 godzin. W Skoczowie, rodzinnym mieście św. Jana Sarkandra, Jan Paweł II odprawił m. in. mszę św. na Kaplicówce, a później spotkał się z wiernymi w Bielsku-Białej i Żywcu. 11 lat później, 28 maja 2006 r., diecezja bielsko-żywiecka znowu gościła głowę Kościoła. Tego dnia były KL Auschwitz-Birkenau odwiedził papież Benedykt XVI.

W ciągu 20 lat diecezja bielsko-żywiecka okrzepła i rozrosła się. Podczas cokrocznych święceń kapłańskich w bielskiej katedrze wyświęconych zostało 285 księży. Diecezja przeżyła też pierwszą konsekrację biskupią ? 27 listopada 2011 r. Nowym biskupem został ks. dr Piotr Greger, dotychczasowy wicedyrektor Instytutu Teologicznego. Zastąpił on biskupa Janusza Zimniaka, który przeszedł na emeryturę. Diecezję bielsko-żywiecką tworzy teraz 209 parafii (w tym 17 zakonnych), skupionych w 22 dekanatach. W ciągu 20 lat biskup konsekrował 76 świątyń i obecnie na tym terenie jest ponad 300 kościołów i kaplic. W diecezji pracuje 562 kapłanów diecezjalnych i 110 zakonnych. W 61 żeńskich domach zakonnych mieszka ponad 520 sióstr.