W poszukiwaniu zaginionych światów. Badania krakowskich archeologów na agorze w Pafos na Cyprze oraz w Kolorado w USA w fotografii Roberta Słabońskiego.

Stara Fabryka to nie tylko miejsce, w którym możemy odkrywać bogactwo dziedzictwa przemysłowego naszego miasta. Od połowy stycznia aż do końca kwietnia 2017 r. można tu będzie odbyć kolejną egzotyczną wyprawę śladami odkryć archeologicznych. Tym razem okazją będzie wystawa pt. W poszukiwaniu zaginionych światów. Badania krakowskich archeologów na agorze w Pafos na Cyprze oraz w Kolorado w USA w fotografii Roberta Słabońskiego. Jest to już trzecia na terenie Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej prezentacja bogatego dorobku badawczego archeologów z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Tym razem zabierzemy Państwa w antyczny świat stolicy Cypru – Pafos oraz cywilizacji Indian Pueblo w Kolorado w USA. Podobnie jak poprzednio, tak i na obecnej wystawie praca archeologów i efekty ich badań zostały uwiecznione w obiektywie znakomitego artysty fotografika, archeologa i podróżnika – Roberta Słabońskiego. Niewątpliwą zaletą ekspozycji będzie również spotkanie z oryginalnymi obiektami, pochodzącymi z prezentowanych obszarów kulturowych.

Wystawę rozpoczyna część „indiańska”, poświęcona efektom polskiego projektu archeologicznego w Kolorado w USA, prowadzonego pod kierunkiem dr. Radosława Palonki z Zakładu Archeologii Nowego Świata Instytutu Archeologii UJ w Krakowie. Nosi ona tytuł W poszukiwaniu indiańskiej przeszłości. Ekspozycja ta przenosi do mniej znanego europejskiemu odbiorcy świata Indian Pueblo. Jest to kultura osiadłych rolników z południowo-zachodniej części USA (dzisiejszych stanów: Kolorado, Utah, Arizona i Nowy Meksyk). Jej twórcy byli niezwykłymi architektami i budowniczymi, tworzącymi kilkupiętrowe budowle z kamienia i cegły suszonej na słońcu, które niekiedy przypominają średniowieczne fortece w Europie. Działo się to kilka wieków przed przybyciem Europejczyków do Ameryki, w okresie VIII–XIII w. n.e.

Z pustynnego Kolorado zabierzemy Państwa do odległego i gorącego Cypru. Część „cypryjska” naszej wystawy, zatytułowana W sercu starożytnego miasta, przedstawia dorobek i dokonania zespołu badawczego, pracującego na agorze w Pafos w latach 2011–2015, w ramach projektu Paphos Agora Project, pod kierunkiem prof. dr hab. Ewdoksii Papuci-Władyki – kierownika Zakładu Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii UJ, bielszczanki z urodzenia.

W starożytności Cypr pozostawał pod wpływami bliskowschodnimi i egipskimi, a od II tysiąclecia p.n.e. w obrębie cywilizacji greckiej. Początki antycznego miasta Nea (Nowa) Pafos sięgają końca IV lub początku III w. p.n.e. Jego znaczny rozwój nastąpił w okresie grecko-hellenistycznym, kiedy stał się stolicą wyspy (od ok. 2000 r. p.n.e. do ok. 350 r. n.e.).

Dla krakowskich archeologów najciekawszym i ważnym miejscem badań jest agora, czyli główny plac miejski. To tu – jak określają archeolodzy – w sercu starożytnego miasta skupiły się najważniejsze funkcje administracyjne, handlowe i kultowe tego ośrodka. Krakowskie badania mają na celu odtworzenie historii i rozwoju tego miejsca (zwłaszcza w okresie hellenistycznym), ale też zbadanie infrastruktury, działalności ekonomicznej i handlowej Pafos jako całości miasta – najważniejszego centrum antycznego Cypru.

Autorem scenografii wystawy z Cypru jest Mariusz Paluchiewicz z Muzeum Śląskiego w Katowicach, natomiast wystawy o Indianach z Kolorado Joanna Rupik, Bożena i Bogusław Chorąży.