Grabiony i niszczony
Nekropolia w samym centrum miasta, a jakby jej nie było. Małymi krokami garstka wolontariuszy przywraca odebraną jej twarz. A ta skrywa się w bujnej, splątanej dekadami zieleni, pod koronami drzew, które same - i bez protestów - pomnikami zostały.
Dziś włamują się tu mniej ideologiczni złomiarze, kradnąc resztki krzyży i metalowych ogrodzeń. Nocne „czuwania” mają też menele i zbłąkane pary poszukujące wśród duchów erotycznych wrażeń. XXI wiek. Bezczeszczenie grobów jest gorsze od napaści na bezbronnych. Ciche im przyzwalanie jest odznaką słabości, sięga najniższych instynktów. I chyba nie powinno być nawet komentowane.
Cmentarz założono w 1833 roku po epidemii cholery na tzw. bielskim Syjonie, dzielnicy ewangelickiej, przy dzisiejszej ulicy A. Frycza-Modrzewskiego (wtedy Alumneum Gasse). W 1911 pochówki formalnie przeniesiono na cmentarz przy Listopadowej. Od 1945 roku grabiony i niszczony. Komunistyczne władze domagały się usunięcia niemieckojęzycznych nagrobków. Pogromcom, chcąc uchronić przed całkowitym unicestwieniem, pomogli … potomkowie tu pochowanych. Skuwając napisy, zamazując je farbą, strącając w nicość.
W dniu 7 marca br. poprowadziłem na Stary Cmentarz fotospacer w ramach warsztatów fotograficznych „Olympus - aparat, miasto i kawa”. Temat zaskoczył. Tydzień później, kiedy spadł śnieg, wróciłem w to miejsce ponownie. Co roku w dzień Wszystkich Świętych cmentarz jest otwierany i można go zwiedzić z przewodnikiem. Dziś zapraszam do wspólnego zwiedzania tego obiektu za pośrednictwem fotografii wykonanych podczas zimowego pleneru. Przejdziemy się?
Marek Tomalik
Foto: Marek Tomalik, Sławomir Berski/Olympus i Piotr Pryczek (uczestnik warsztatów). Podziękowania za pomoc w realizacji reportażu: Andrzej Baum i Łukasz Giertler.
Cmentarz szuka pomocy w akcjach wolontariatu. Kontakt: www.zapomnianycmentarz.sos.pl.
Marek Tomalik - bielszczanin z wyboru, absolwent LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej, podróżnik zafascynowany Australią, ale jeździł też m.in. do Singapuru, Malezji, Tajlandii, Birmy, Laosu, Indonezji, Indii, Nepalu, Laponii, Egiptu, Syrii, Libanu, Algierii, Brazylii, Meksyku, Peru, Boliwii. Długoletni dziennikarz Radia Kraków i Przekroju, pisze dla National Geographic, Jazz Forum, Kontynentów, Onetu, dla oficyn wydawniczych: Pascal i Wydawnictwa Naukowego PWN.
Artykuł wyświetlono 10666 razy.
Galeria:
Aleja Zasłużonych - groby burmistrzów, przemysłowców, działaczy społecznych i innych miastu oddanych. Fot. Marek Tomalik
Grobowiec Karla Samuela Schneidera, ewangelickiego pastora i polityka, superintendenta morawsko-śląskiego. Fot. Marek Tomalik
Na nielicznych nagrobkach zachowały się portrety dawnych bielszczan. Fot. Marek Tomalik
Rodzina Karola Ferdynanda Sennewaldta, burmistrza Bielska, założyciela Befaszczotu. Grobowiec w renowacji. Fot. Marek Tomalik
… skrywa się w bujnej, splątanej dekadami zieleni, pod koronami drzew, które same - i bez protestów - pomnikami zostały. Fot. Marek Tomalik
Drodzy rodzice, nie płaczcie, To już się stało, Zabrał mnie kochany Bóg, Dał mi swój spokój, I Wasz bieg dokona się, W lepszym życiu, Zabrał mnie kochany Bóg, Odda mnie Wam z powrotem (list zmarłego dziecka do rodziców). Fot. Marek Tomalik
Nie rozwiąże nigdy śmierć, co miłość związała. Fot. Marek Tomalik
Fot. Marek Tomalik
Wilhelm Traugott Gotz (1856-1932) ajent ubezpieczeniowy. Fot. Marek Tomalik
Odległy dla oczu, sercu bliski na wieki - grób rodziny Heinricha Tammerta. Fot. Marek Tomalik
Teodor Sixt (1834-1897) - przedsiębiorca, działacz społeczny i filantrop. Miastu zapisał swoją willę, resztę majątku rozdał biednym, część przekazał Ewangelickiemu Związkowi Kobiet. Jeden z nielicznych odnowionych grobowców. Fot. Marek Tomalik
Okazała neogotycka brama z żelaznymi, na co dzień i co noc zamkniętymi wrotami. I wieża kościoła ewangelickiego. Fot. Marek Tomalik
Przy murze w okazałych grobowcach także polskie nazwiska. Fot. Marek Tomalik
A tu, w niepokoju, bezszelestnie, spoczywają ci, którzy na styku współistniejących od wieków kultur: polskiej, czeskiej, niemieckiej, żydowskiej, węgierskiej, na przełomie XIX i XX wieku miasto budowali, czyniąc pięknym po dziś. Małym Wiedniem.
Wiele kwater pozostaje jeszcze niezinwentaryzowanych. Fot. Marek Tomalik
Ocalały niektóre przedmioty sztuki sepulkralnej. Fot. Piotr Pryczek
Nekropolia jest bardzo różnorodna pod względem warsztatów kamieniarskich. Fot. Piotr Pryczek
Karl Wolf (1805-1895) - fabrykant i jego rodzina. Fot. Sławomir Berski
Mimo upływu czasu wiele inskrypcji pozostało czytelnych. Fot. Sławomir Berski
Część nagrobków posiadała metalowe litery. Fot. Sławomir Berski
Adodf Thomann (1831-1886) - kupiec. Fot. Sławomir Berski
Gustav Josephy (18818-1857), założyciel Związku Przemysłowców Bielska-Białej i późniejszej Befamy. To także grobowiec przodków prof. Andrzeja Zolla, tj. adwokata dra Sigmunda Zolla. Fot. Sławomir Berski
Tu spoczywa w pokoju nasza ukochana dobra matka. Fot. Sławomir Berski
Grobowiec ewangelicko-żydowskiej rodziny przemysłowców Baum-Friedlander. Na mocy ustawy międzywyznaniowej wprowadzonej przez cesarza Franciszka Józefa rodzina została pochowana na cmentarzu ewangelickim, przenosząc tam także szczątki żydowskich przodków.
REKLAMA
REKLAMA
Zobacz również
Komentarze 31
Mona
Lubię historię, dlatego często zaglądam również na cmentarze pełne bardzo starych dat. Niesamowite pomniki, nagrobki, grobowce, czasem gdzieś tam zdjęcie/portret osoby pochowanej, który przedstawia nie tylko człowieka, ale strój z dawnej epoki, to coś niesamowitego. Żal, że to miejsce jest zostawione samo sobie, żal, że jest rozkradane i niszczone ...
Ehh
Czy ktoś mi wytłumaczy dlaczego pod artykułem na temat konkretnego cmentarza rozpisujecie się bzdurnie o innym? I co mają ludzie z XIX wieku to krzywd wojennych z II WŚ? Weźcie się ogarnijcie...
Jas fasola
HE he he ot i polactwo a ukry na wschodzie nam robią to samo .
Mieszczanin
@angel/@aniołpomnik 'zwycięstwa' w formie cmentarza wrogów/najeźdźców ? z jakiej 'kultury' czerpiecie swoje źródła ?
tomek
Łajdak jest łajdakiem w każdej kulturze. Wiązanie złych czynów z wiarą jest błędem. Złapać i doprowadzić do tego aby odpracował straty. Od tego mamy władze - od lokalnej po centralną.Wszelkie spory o wielokulturowości rozmywają temat.
3 pokolenie z bielska
Cóż miasto wielokulturowe owszem było, tylko że przedstawiciele tej jednej kultury najpierw chcieli mieć Miasto dla siebie, potem wymordowali swoich choć innego wyznania, a na koniec pogonila ich wschodnia "kultura". Naprawde nie musimy się biczowac jako naród.
Mieszczanin
@Angelotak, byli ludźmi, wytłumacz to ludziom przez nich i ich pobratymców napadanym, wypędzanym i mordowanym. Hitler też był człowiekiem, Goebels również, rzesze SA'owców, Gestapowców czy też członkowie bielskiej V kolumny strzelający naszym 'podhalańczykom' w plecy również.
Tak, należy się szacunek do ciał zmarłych, każdego człowieka i należy to ciało pochować. W przypadku członków zbrodniczych formacji szacunek ogranicza się jednak do pochówku, w zbiorczej bezimiennej mogile.
gustaw
ben ma rację, najwięcej w gestii ratowania cmentarza leży po stronie parafii ewangelickiej i prawdą jest, że inne cmentarze tego wyznania są zadbane, ale-na szczęście należą one do innych ewangelickich parafii w B-B.
czytelnik
Smutne. Krótko, bo wstyd się rozpisywać. Jak szanujemy innych i pamięć po nich, tak nas będą nas szanować. Pamięć o innych świadczy o nas samych.
angelo
Do mieszczanin oni też byli ludzmi i też należy się im szacunek mimo wszystko to raz a dwa to ilość pochowanych świadczy o naszym bohaterstwie że tylu Niemców zginęło
aniol
do mieszczanin tak jak najbardziej najeźdźca niezależnie czy to hitlerowiec czy ruski to też człowiek i należy mu się szacunek przy pochówku to raz a dwa ten cmentarz tylko pokazuje jak walecznie walczyliśmy z okupantem że ich tyle poległo a to chyba dobrze.
Marek Tomalik - autor części artykułu
Dziękuję za komentarze. Te właśnie tworzą artykuł, najważniejszą jego część. I miło je czytać, spodziewałem się innych tonów. A te optymistycznie pozwalają myśleć. W klimacie zrozumienia, że każdy cmentarz jest ważny, nieważne kto tam leży, że niszczenie go/ich to kaleczenie samych siebie, łatwiej będzie wrócić mu/im godność, uczynić miejscem, które wszyscy będziemy szanować. Przecież kochamy nasze miasto. HAWK.
ben
Jozin, wyraziłeś się w sposób absolutnie przystępny, tyle że nieprecyzyjny, by nie rzec - w kontekście twoich wyjaśnień - niefrasobliwy. O czym świadczą najlepiej reakcje innych komentatorów, którzy odczytali to jako zachętę do swoich wpisów. Ale ostatnie zdanie z twojego postu nadaje się by skończyć tę wymianę zdań - podpisuję się zatem pod nim z całego serca i kończę
Jozin
@ben, Być może nie wyraziłem swoich myśli w przystępny dla ciebie sposób. W ani jednej wypowiedzi nie stwierdzam kto dewastuje. Stwierdzam za to dwa fakty. 1. Dochodzi do dewastacji cmentarzy 2. Cmentarze inne niż katolickie dewastowane są częściej. Co do przytaczanego przez ciebie artykułu, nie kojarzę takowego. Żadne miejsce spoczynku nie może być dewastowane.
ben
Jozin/ Atakujesz, już w pierwszym zdaniu. Jakoś nie pamiętam, byś pod artykułem o całkiem niedawnej dewastacji grobów na cmentarzu katolickim napisał w pierwszym zdaniu sugestię że to ewangelicy. Tu naprawdę nie ma podziału katolicy-ewangelicy tylko kultura kontra menelstwo. I z tym trzeba walczyć a tymczasem fałszywe sprowadzenie problemu do jakichś wyimaginowanych problemów międzywyznaniowych spowoduje że się pokłócimy a menele będą dalej robić swoje. Pozdrawiam
ramoneska
Nie ważne kto jest pochowany na tym cmentarzu jakiego jest wyznania jakiego jest koloru skóry jest to miejsce wiecznego spoczynku i łapy precz oby ręce nie uschły tym co zdemolowali to miesce
Mieszczanin
@angelpozostawienie bezpośrednio po IIwś cmentarza z 'żelaznymi krzyżami' i 'sfastykami', cmentarza na widocznym zboczu miasta uważasz za realne w warunkach powojennej traumy czy nawet dzisiaj ?
scep
Przestańcie mieszać w to politykę i religię. Menel niszczący nagrobki i zostawiający tam bałagan to po prostu patologia, niezależnie czy ma 18 czy 68 lat i jak został ochrzczony. To element, który stoi rząd w rząd z pedofilami i tak powinien być przez społeczeństwo traktowany. Co do napisów TSP, to BKS-u też tam parę znajdziecie.
Jozin
@ben, nikogo nie atakuję, zwracam tylko uwagę, że to inni są atakowani.Przykład tego cmentarza nie jest odosobniony. Tak samo często (albo nawet częściej) dewastowany jest żydowski kirkut przy ul. CIeszyńskiej. Nikt o tym głośno nie mówi. Czasem pojawi się artykuł i równie szybko zniknie. A co to Żydzi gorsi? Nie chodzi o to kto dewastuje, tylko o fakt,że to robi, a jako statystycznie ochrzczony Chrześcijanin (wyznanie nie istotne) nie powinien.
ben
Ludzie, ten fotoreportaż to wołanie o pamięć a wy jak zwykle zaczynacie od kłótni i ataków na kościół katolicki. To bez sensu, menel nie ma wyznania, co najwyżej jest wyznania menelowego. A jak ktoś chce pomóc rewitalizować ten cmentarz i chce to zrobić skłócając społeczność Bielska-Białej, to osiągnie skutek przeciwny do zamierzonego. Poznałem młodych ludzi, którzy jako wolontariusze pomagają ratować cmentarz - są katolikami, a jeden nawet kibicem piłkarskim. No i co z tym zrobią jożin czy dddd? A i tak naprawdę klucz do ratowania tego cmentarza leży w rękach parafii ewangelickiej, tak zresztą jak przez ostatnie kilkadziesiąt lat. Jakoś inne cmentarze ewangelickie w mieście są zadbane i nie są niszczone. Oczywiście miasto może i powinno pomóc
Klauzula informacyjna ›