„Bielsko-Biała między Śląskiem a Małopolską”: taki tytuł miała burzliwa debata, która odbyła w urokliwej Galerii Wzgórze z udziałem licznej i aktywnej publiczności. Pomysłodawcą i moderatorem był znany podbeskidzki społecznik Janusz Buzek. W dyskusji wzięli udział również ks. prof. Marek Uglorz (biblista), dr Grzegorz Wnętrzak (historyk) oraz niżej podpisany.

Temat spotkania okazał się bardzo emocjonujący. Nie przypuszczałem, że Małopolanie i Ślązacy mają sobie wiele do powiedzenia i (często) inaczej postrzegają wzajemne relacje, wspólną historię i swoje dylematy tożsamościowe. A było o czym gadać, zwłaszcza, że uczestnicy reprezentowali modelowo różne doświadczenia historyczne, kulturowe i religijne, co zresztą dyskusja bardzo fajnie pokazała.

Na dwóch brzegach rzeki

O czym więc rozmawialiśmy? W pierwszej części dominowała tematyka historyczna: odnosiliśmy się do tego co wspólne, a co różne w naszych historycznych doświadczeniach. Mowa była też o wzajemnych stereotypach, o różnym podejściu do polskości w XIX i XX wieku. Rozmowa byłą wieloaspektowa, bo dotyczyła nie tylko wzajemnych relacji małopolsko-śląskich, ale również zróżnicowanego doświadczenia śląskiego (Cesaroki i Prusoki) czy podobieństwa relacji: Śląsk Pruski - Zagłębie Dąbrowskie i Śląsk Cieszyński - Galicja. 

Sporo miejsca poświęciliśmy też Bielsku-Białej, mówiąc o jego specyfice czy o różnicach i integrowaniu się dwóch miejscowości położonych na dwóch brzegach rzeki Białej. Ks. Marek Uglorz przypomniał dwie wspólnoty narodowe (Niemców i Żydów), które tworzyły niegdyś stare Bielsko (w mniejszym stopniu również Białą), a które, w wyniku tragicznych wydarzeń II wojny światowej i trudnych lat powojennych, zniknęły z tych miast na zawsze.

Dyskusję o współczesności wzajemnych relacji zdominował mocny głos Grzegorza Wnętrzaka, który postawił tezę, że w naszym województwie Małopolanie są ofiarami śląskiej dominacji, co wyraża się chociażby w nazwie i herbie regionu. To wystąpienie wywołało burzę i sporo żywiołowych głosów poparcia wśród publiczności, a także ks. Uglorza i moje głosy nie zgadzające się na tak jednoznaczne i ostre postawienie sprawy.

Identyfikacja z Podbeskidziem

W ostatniej części Janusz Buzek zapytał nas o marzenia, o to jak my wszyscy (Małopolanie i Ślązacy) widzimy naszą przyszłość i przyszłość Bielska- Białej. A o jakich marzeniach mówiliśmy? Myślę, że niedługo sami będziecie mogli się o tym przekonać, oglądając materiał video na autorskim kanale Janusza Buzka na Youtube, gdzie można zobaczyć też relacje z innych organizowanych przez niego debat.

Dodam tylko, że na spotkanie w Galerii Wzgórze dotarło wielu zacnych gości: Przemysław Koperski, Roman Matyja, Władysław Motyka, Janusz Okrzesik, którzy mocno ubogacili naszą dyskusję. Zwłaszcza wystąpienie tego ostatniego, przypominające silną identyfikację bielszczan i mieszkańców okolicznych miejscowości z Podbeskidziem, było ważnym domknięciem debaty.

Portal bielsko.biala.pl był patronem medialnym debaty „Bielsko-Biała między Śląskiem a Małopolską”.

Piotr Spyra