Galeria Bielska BWA daje szansę niepełnosprawnym odbiorcom na poznanie jej zbiorów. Jeśli wczujemy się w sytuację osoby niewidomej i zamkniemy oczy, żeby wysłuchać komentarzu aktora, możemy się dowiedzieć, że obraz przedstawia biegnące obok siebie trzy wilki, które rzucają cienie na biały śnieg. Dominuje tu brudna biel przełamana odcieniami szarości, ochry i brązu. Warto wyobrazić sobie taki obraz za pomocą audiodeskrypcji i dopiero potem skonfrontować wyobrażenie z wyglądem dzieła sztuki.

Pomysł na zastosowanie audiodeskrypcji, czyli opisu dzieł sztuki, który umożliwia jej odbiór osobom niewidomym pojawił się w 2016 roku, kiedy rozpoczęła się digitalizacja zbiorów galerii. W tym właśnie roku w pierwszym etapie projektu finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie Kultura Cyfrowa i Gminę Bielsko-Biała zostało sfotografowanych i opisanych 500 obrazów.

Pozwoli niewidomym zrozumieć sztukę

Trzysta z nich dokładnie sfotografowanych, opisanych i zinterpretowanych wraz z biogramem autora pracy umieszczono na utworzonej specjalnie w tym celu stronie: www.kolekcja.galeriabielska.pl. Wszystkie kolejne nowo zakupione prace są fotografowane według standardów dobrych praktyk digitalizacji materiałów archiwalnych, opisywane i umieszczanie na stronie kolekcji. Dołączona do niej jest specjalna zakładka ,,Galeria z audiodeskrypcją”, stworzona z myślą o niewidomych odbiorcach.

- Cyfrowe archiwizowanie Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA dało początek udostępniania zbiorów galerii osobom niewidomym i słabowidzącym. W 2016 roku pierwsze dwadzieścia wybranych dzieł zostało opatrzonych komentarzem dźwiękowym ­- audiodeskrypcją. Na dzień dzisiejszy poddaliśmy audiodeskrypcji blisko 250 prac. Mamy nadzieję, że taka opcja pozwoli niewidomym zrozumieć sztukę - informuje dyrektor galerii BWA Agata Smalcerz.

W grudniu 2018 galeria zaprezentowała efekty działań nad drugim etapem cyfryzacji swoich zbiorów sztuki, a także kolejne prace z opisem dla niewidomych odbiorców, co umożliwia im kontakt ze współczesną sztuką. Uruchamianie wyobraźni podczas słuchania opisów w wykonaniu aktora Teatru Polskiego w Bielsku-Białej Rafała Sawickiego jest zaskakującym doświadczeniem także dla osób widzących.

Kolor jako abstrakcja

- Znana jest mi audiodeskrypcja, którą opatrzone są obrazy i inne dzieła sztuki zgromadzone w galerii BWA w Bielsku-Białej. Uważam, że jest to cenne dobro, z którego mogą korzystać osoby niewidome interesujące się sztuką. Uważam, że dla osób ociemniałych, które wcześniej znały otaczającą rzeczywistość, audiodeskrypcja jest zrozumiałym przekazem dotyczącym także sztuki malarskiej, rzeźby. Jednak w przypadku osób niewidomych od urodzenia audiodeskrypcja może być w pewnej części niezrozumiała, szczególnie, jeśli dotyczy istotnych dla dzieła kolorów. Myślę, że w tym przypadku audiodeskrypcja powinna być sformułowana w sposób szczególny z uwzględnieniem koloru jako abstrakcji - tłumaczy Tadeusz Gierycz, prezes koła grodzkiego Polskiego Związku Niewidomych w Bielsku-Białej.

Jednym z opisanych za pomocą audiodeskrypcji dzieł jest ,,Bez tytułu” współczesnego artysty Rafała Borcza. Jeśli wczujemy się w sytuację osoby niewidomej i zamkniemy oczy, żeby jej wysłuchać, możemy się dowiedzieć, że obraz przedstawia biegnące obok siebie trzy wilki, które rzucają cienie na biały śnieg. Dominuje tu brudna biel przełamana odcieniami szarości, ochry i brązu. Warto wyobrazić sobie taki obraz za pomocą audiodeskrypcji i dopiero potem skonfrontować wyobrażenie z wyglądem dzieła sztuki.

Agnieszka Pollak-Olszowska

Foto: Galeria BWA