Jutro minie trzydzieści lat od pierwszych po wojnie demokratycznych wyborów samorządowych. Wskutek zarządzonych na dzień 27 maja 1990 roku przez premiera Tadeusza Mazowieckiego wyborów do rad gmin powołana została Rada Miejska Bielska-Białej, która następnie wybrała Prezydenta Miasta. Przypominamy fakty i nazwiska osób, które współtworzyły bielską samorządność. Dzięki nim do załatania przysłowiowej dziury w drodze nie potrzeba już było dyrektywy z Warszawy.

W dniu 5 czerwca 1990 roku odbyła się inauguracyjna sesja nowo wybranej, 45-osobowej Rady Miejskiej w Bielsku-Białej. Obrady prowadził radny senior Mieczysław Popławski. Podczas pierwszego posiedzenia rada wydała oświadczenie, w którym dziękowała bielszczanom za udział w wyborach i deklarowała, że postara się nie nadużyć ich zaufania.

Mieszkańcy spełnili swoją wolę

- Radni Rady Miejskiej w Bielsku-Białej wraz z jej przewodniczącym i prezydentem wyrażają serdeczne podziękowanie wszystkim mieszkańcom miasta, którzy wzięli aktywny udział w wyborach, jak również wszystkim tym, którzy te wybory sprawnie zorganizowali. Biorąc udział w pierwszych po wojnie demokratycznych wyborach samorządowych mieszkańcy naszego miasta spełnili swoją wolę, obdarzając nas zaufaniem, którego postaramy się nie nadużyć, poświęcając swój czas, wiedzę i umiejętności tej trudnej, odpowiedzialnej, ale i zaszczytnej służbie publiczne - czytamy w oświadczeniu.

Zanim doszło do tej historycznej sesji odbyły się pamiętne wybory 27 maja, które zarządzono na podstawie art. 16 ustawy z 8 marca 1990 o samorządzie gminnym. W Bielsku-Białej w wyborcze szranki stanęły cztery ugrupowania: Alternatywny Sojusz Bielskiej Lewicy, Bielski Komitet Obywatelski Solidarność, Stronnictwo Demokratyczne oraz Konfederacja Polski Niepodległej, a także osoby bez przynależności partyjnej.

Organizacją wyborów na terenie miasta zajęła się Miejska Komisja Wyborcza pod przewodnictwem Zbigniewa Gebauera, którego potem zastąpił Henryk Urban. Miasto zostało podzielone na siedem okręgów, powstały 82 obwodowe komisje wyborcze. 26 kwietnia zamknięto rejestrację kandydatów - zgłoszono ich w sumie 121. W dniu 28 kwietnia Miejska Komisja Wyborcza zarejestrowała listy kandydatów.

Lista radnych pierwszej Rady Miejskiej

Wybory odbyły się bez większych zakłóceń. Frekwencja wyborcza wyniosła 51,9 proc. Do liczącej 45 radnych Rady Miejskiej Bielski Komitet Obywatelski Solidarność wprowadził 41 osób, Stronnictwo Demokratyczne - trzy osoby, a Alternatywny Sojusz Bielskiej Lewicy - jedną.

Zbiorcza informacja o wynikach głosowania przedstawiała następujące dane:
* osób uprawnionych do głosowania - 121.656
* oddanych głosów - 63.262
* głosów nieważnych - 2.481
* głosów ważnych bez dokonania wyboru - 1.542 (puste kartki)
* głosów ważnych - 60.781
 
Mandaty uzyskali:
* w okręgu wyborczym nr 1: Jerzy Krawczyk, Zbigniew Leraczyk, Mieczysław Niesyt, Jan Kania, Julian Pichur;
* w okręgu nr 2: Grażyna Nalepa, Józef Łopatka, Ryszard Kowalski, Wacław Sobieraj, Stanisław Jakubowski, Edward Wator, Leszek Dudziak (Stronnictwo Demokratyczne);
* w okręgu nr 3: Irena Czuma-Sienicka, Józef Moskal, Andrzej Jakubiczka, Mieczysław Adamczyk, Anna Musialska, Stanisław Ćwiąkała, Roman Junosza-Podoski, Teresa Wietrzna (SD);
* w okręgu nr 4: Zbigniew Gabauer, Andrzej Chowaniec, Michał Frączek, Piotr Smolana, Adam Adamski, Mieczysław Popławski;
* w okręgu nr 5: Józef Kania, Jarosław Jędrysko, Franciszek Nikiel, Jan Chrząszcz, Stefan Zuber;
* w okręgu nr 6: Stanisław Gdula, Piotr Ryszka, Krzysztof Jonkisz, Henryk Juszczyk, Rudolf Tyrna, Władysław Błasiak, Jerzy Wieczorek (SD);
* w okręgu nr 7: Ryszard Szott, Jan Gajewski, Józef Niesyto, Tadeusz Solski, Ewa Sarecka, Czesława Pszczolińska-Burczak, Marek Zieja (Alternatywny Sojusz Bielskiej Lewicy).
Brak informacji w nawiasie oznacza przynależność do Bielskiego Komitetu Obywatelskiego Solidarność.
Największe poparcie uzyskał Jerzy Krawczyk z BKO Solidarność, który zebrał 2.189 głosów. Najmniej, bo 13 głosów, otrzymał kandydat z Alternatywnego Sojuszu Bielskiej Lewicy.

Wybrano prezydenta Bielska-Białej

Pierwsza sesja miała wyjątkowo uroczysty charakter. Zaproszono na nią wielu gości, m.in. senatora Andrzeja Kralczyńskiego, dyrektora Biura Wojewody Bielskiego Piotra Szwarca oraz księdza proboszcza Józefa Sanaka. W trakcie sesji radni złożyli ślubowanie. Wybrano przewodniczącego Rady Miejskiej, którym został Henryk Juszczyk - znany w regionie działacz Solidarności (wiceprzewodniczący ZR Podbeskidzie), od trzech pokoleń związany z Bielskiem-Białą, wieloletni pracownik Befamy. Wybrano też czterech delegatów do Sejmiku Samorządowego: Zbigniewa Gebauera, Władysława Błasiaka, Stanisława Gdulę i Ryszarda Szotta.
 
W dniu 11 czerwca na kolejnej sesji Rady Miejskiej wybrano prezydenta Bielska-Białej - został nim Krzysztof Jonkisz, który pokonał swego kontrkandydata Józefa Kanię przewagą ośmiu głosów. Prezydent Jonkisz był związany z Komitetem Obywatelskim Bielska-Białej oraz Klubem Inteligencji Katolickiej. Prezydent złożył ślubowanie: - Ślubuję uroczyście, że na zajmowanym stanowisku będę służyć państwu i społeczności lokalnej, przestrzegać porządku prawnego i wykonywać sumiennie powierzone mi zadania.
 
Na tej historycznej sesji zapadła decyzja o przekazaniu w całości budynku po byłym Komitecie Wojewódzkim PZPR przy ul. Słowackiego 15 w użytkowanie Liceum Ogólnokształcącemu nr 4 im. Komisji Edukacji Narodowej. Podjęto też decyzję o zmianie nazw niektórych ulic Bielska-Białej. M.in. ulicę Bohaterów Armii Czerwonej oraz plac Armii Czerwonej przemianowano na plac św. Mikołaja, ulicę biegnącą północną częścią placu Kościelnego na ul. ks. Stanisława Stojałowskiego, plac ZWM na Rynek, a ul. Ormowców na ul. Powstańców Śląskich.

Przejmowanie nowych obowiązków

Kolejną sesję, która odbyła się 21 czerwca 1990, poświęcono wyborom wewnętrznym. Zastępcami przewodniczącego Rady Miejskiej zostali Zbigniew Leraczyk, Zbigniew Gebauer i Franciszek Nikiel. Wybrano wiceprezydenta Bielska-Białej, którym został Władysław Błasiak, oraz członków Zarządu Miasta - Grażynę Nalepę oraz Józefa Kanię.
 
Powołano też osiem komisji problemowych rady i wybrano ich przewodniczących. Tak więc działalność rozpoczęły:
Komisja Budżetu i Finansów - przewodniczący Tadeusz Solski,
Komisja Polityki Gospodarczej - Zbigniew Gebauer,
Komisja Gospodarki Komunalnej - Piotr Smolana,
Komisja Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska - Stanisław Gdula,
Komisja Oświaty i Kultury - Jan Chrząszcz,
Komisja Samorządności i Przestrzegania Praw Obywatelskich - Mieczysław Popławski,
Komisja Zdrowia i Pomocy Społecznej - Józef Moskała,
Komisja Kultury Fizycznej i Rekreacji - Józef Niesyto.
 
Od tego momentu gminy przestały być najniższym szczeblem administracji państwowej, ale stały się wspólnotami samorządowymi i jako podmioty prawne zaczęły przejmować coraz to nowe obowiązki. Wiązało się to z odejściem od centralnego zarządzania na rzecz wsłuchiwania się w problemy ludzi na poziomie lokalnym. Tak, aby do załatania przysłowiowej dziury w drodze nie potrzeba już było dyrektywy z Warszawy.
 
Jacek Kachel